Cumhurbaşkanı Adayı Nasıl Olunur ?

Ülkelerin Anayasalarında genel olarak Devlet Başkanı adaylığı ve seçilme kriterleri belirlenmiştir. Ülkemizde de 2017 yılında yapılan halk oylaması ile 1982 Anayasasına getirilen yeni düzenlemelere göre "cumhurbaşkanı adayı" olabilmenin başlıca kriterleri şöyledir: 

• Kırk yaşını doldurmuş olmak
• Yüksek öğrenim yapmış olmak
• Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak ve 
• Türk vatandaşı olmaktır.

Yukarıdaki ölçütleri sağladıktan sonra da "aday" gösterilmeniz gerekir. Yine anayasamıza göre aday gösterebilecek olanlar da 3 grupta toplanmıştır. 

1. Siyasi parti grupları aday gösterebilir.
2. Son seçimlerde geçerli oyların tek başına ya da birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler aday gösterebilir ve nihayetinde
3. En az yüz bin seçmenin imzası ile aday gösterilebilirsiniz.

Anayasamızın 102. maddesinde "Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir" hükmü yer almaktadır. Bu maddeye istinaden bir kişinin cumhurbaşkanlığına aday olabilmesi için daha önce iki kez aday olup seçilmiş olmaması gerekir. Tabi bunun bazı istisnaları vardır. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde cumhurbaşkanı üçüncü kez aday olabilir. 

Yukarıdaki maddeye istinaden Mayıs 2023 seçimlerinde mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yeniden aday olup olamayacağı konusunda hukukçular nezdinde iki farklı görüş belirmiştir. Bir kısım hukukçular 102.maddenin tereddütte yer vermeyecek açıklıkta olduğunu ve R.T.Erdoğan'ın yeniden aday olamayacağını ileri sürmektedir. Karşı görüşte olanlar ise R.T.Erdoğan'ın 2007 referandumu ile kabul edilen 5678 sayılı Anayasa değişikliği hükümlerine göre 2014 yılında halk tarafından seçilen ilk Cumhurbaşkanı olduğunu, ancak görevi sırasında 2017 referandumu ile 6771 sayılı yasa bağlamında Anayasa değişikliğine gidildiğine dikkati çekmektedir. Dolayısıyla 6771 sayılı yasa hükümlerine göre yapılan 2018 seçimlerinin ilk cumhurbaşkanlığı seçimi olarak dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Sonuçta son kararı verecek olan Yüksek Seçim Kuruludur.  

Kaynak :Jülide Güler , "Anayasalara Göre Tarihsel Süreç İçerisinde Devlet Başkanının Konumundaki  Değişim: Kanun-i Esasi'den Günümüze", KDY Yayınları, 2020 

31 Mayıs 2007 Tarih 5678 sayılı yasa

21 Ocak 2017 6771 sayılı yasa