Cumhurbaşkanının Görev Süresi Ne Kadardır ?

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk anayasası 1921 Anayasasıdır. Ocak 1921 tarihinde kabul edilen ilk Anayasamızda, Cumhurbaşkanlığı ya da Devlet Başkanlığı Makamı yoktu. Ta ki 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilinceye kadar. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte anayasamızda "Cumhurbaşkanlığı Makamı" oluşturulmuş ve cumhurbaşkanının görev süresi de belirlenmiştir. Buna göre 

• Cumhurbaşkanı TBMM tarafından
• Meclis üyeleri arasından
• Bir seçim dönemi (2 yıl) için seçilebileceği ve
• Yeniden Cumhurbaşkanı seçilebilmesinin mümkün olacağı belirtilmiştir. 

20 Nisan 1924 tarihinde 1924 Anayasası kabul edilmiştir. Yeni anayasa ile birlikte Cumhurbaşkanının görev süresi de yeniden düzenlenmiştir. Buna göre

• Cumhurbaşkanı TBMM tarafından
• Meclis üyeleri arasından 
• Bir seçim dönemi (4 yıl) için seçilebileceği ve
• Yeniden Cumhurbaşkanı seçilebilmesinin mümkün olacağı belirtilmiştir. 

Burada dikkat edilmesi gereken nokta Cumhurbaşkanının görev süresinin "seçim dönemi"ne bağlı olmasıdır. Meclisin seçim dönemi 4 yıl olarak belirlenmiştir. Herhangi bir nedenle seçimlerin öne alınması durumunda Cumhurbaşkanının görev süresi de 4 yıldan daha az olacaktır. Aksi durumda meclis seçimlerinin ertelenmesi halinde Cumhurbaşkanının görev süresi de meclise bağlı olarak uzayacaktır. Ancak bu uzama her halükarda bir yıldan fazla olamaz. 

09 Temmuz 1961 tarihinde halk oylamasına sunulan 1961 Anayasası, %61,5 oy oranı ile kabul edilmiştir. 1961 Anayasasının Cumhurbaşkanının görev süresine dair düzenlemeleri şöyledir:

• Cumhurbaşkanı TBMM tarafından
• 40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenimini tamamlamış meclis üyeleri arasından 
• 7 yıl için seçilir ve
• Üst üste iki dönem olmamak şartı ile yeniden seçilebilir. 

12 Eylül 1980 darbesinden sonra hazırlanan 1982 Anayasası 07 Kasım 1982 tarihinde halkın %91,37'sinin evet oyu ile kabul edilmiştir. Anayasaya göre Cumhurbaşkanının görev süresine dair düzenlemeler şöyledir:

• Cumhurbaşkanı TBMM tarafından
• 40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenimini tamamlamış meclis üyeleri arasından ya da
• Meclis üyelerinin en az beşte birinin yazılı önerisi ile meclis dışından 
• 7 yıl için seçilir
• Aynı kişi yeniden Cumhurbaşkanı olamaz. 

1982 Anayasasında 31 Mayıs 2007 tarihinde yapılan Anayasa değişikliği sonrasında Cumhurbaşkanı seçilme ve görev süresine dair yeni düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre:

• Cumhurbaşkanı HALK tarafından
• 40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenimini tamamlamış meclis üyeleri arasından ya da
• En az 20 milletvekili veya son seçimlerde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında %10'u geçen siyasi parti gruplarının göstereceği ortak aday arasından
• 5 yıl için seçilir
• İki defa seçilmek mümkündür. 

1982 Anayasasında yapılan 2007 değişikliğinden sonra 21 Ocak 2017 tarihinde yeniden bir düzenleme yapılarak Türk Tipi Başkanlık Sistemine geçilmiştir. Bu değişiklik ile birlikte Cumhurbaşkanının görev süresi değişmemekle birlikte aday gösterilme alanı genişletilmiştir. Buna göre:

• Cumhurbaşkanı HALK tarafından
• 40 Yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenimini tamamlamış
• Siyasi parti grupları, en son yapılan seçimlerde geçerli oyların tek başına veya birlikte en az %5'ini almış siyasi parti grupları veya en az yüz bin seçmenin göstereceği adaylar arasından
• 5 yıl için seçilir.
• İki defa seçilmek mümkündür. 

Kaynak: "Anayasalara Göre Tarihsel Süreç İçerisinde Devlet Başkanının Konumundaki Değişim: Kanun-i Esasi'den Günümüze", Jülide Güler, KDY Yayınları 2020